Σε κλίμα συγκίνησης και κατάνυξης και με την παρουσία πολλών πολιτών και εκπροσώπων φορέων, πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2022  στον Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος Κρυονερίου η εκδήλωση μνήμης για τα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από το 2022.

Μετά τον Όρθρο και την Πανηγυρική Θεία Λειτουργία πραγματοποιήθηκε από τον Εφημέριο του Ι.Ναού π.Πέτρο Θεοδοσίου μνημόσυνο υπέρ των θυμάτων της Μικρασιατικής Καταστροφής αλλά και επιμνημόσυνη δέηση από τον Εφημέριο του Ι.Ναό π.Πέτρο Θεοδοσίου στον παρακείμενο παλαιό Ναό.

Ο Δήμαρχος Διονύσου Γιάννης Καλαφατέλης στο πλαίσιο της εκδήλωσης εκφώνησε ομιλία ενώ βράβευσε με ιδιαίτερη συγκίνηση τον τελευταίο εν ζωή Μικρασιάτη πρόσφυγα του Κρυονερίου, Ιωάννη Πολυκανδρίτη.

Στο τέλος ακολούθησε μικρή δεξίωση στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ι.Ναού.

Στην εκδήλωση έδωσαν δυναμικό παρών ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Κρυονερίου και ο Σύλλογος Εθελοντών Πολιτικής Προστασίας Κρυονερίου (ΣΠΠΕΚ).

Παραρέθηκαν εκτός από το Δήμαρχο Διονύσου ο Βουλευτής Ανατολικής Αττικής Βασίλης Οικονόμου, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Κρυονερίου Ηρακλής Χιώτης, ο Διοικητής της 651 ΑΒΥΠ Συνταγματάρχης Παναγιώτης Παπαδόπουλος, εκπρόσωποι δικαστικών αρχών, οι Αντιδήμαρχοι Στέφανος Κριεμάδης, Σοφία Κατσίγιαννη και Δημήτρης Ράικος, ο Εντεταλμένος Σύμβουλος Παναγής Λουκάτος, ο Πρόεδρος της ΕΣΤΙΑΣ Τάσος Καρασαρλής, ο Δημοτικός Σύμβουλος Κωστής Κουριδάκης, τοπικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι συλλόγων και φορέων και πολύς κόσμος.

Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Ακολουθεί η ομιλία του Δημάρχου Διονύσου Γιάννη Καλαφατέλη:

«Αιδεσιμολογιώτατε πατέρα Πέτρο,
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Κυρίες και Κύριοι,

Με ιδιαίτερη φόρτιση και συγκίνηση, δίνουμε σήμερα το παρών στην εκδήλωση μνήμης του Ιερού μας Ναού, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Είναι μια ημέρα μνήμης για την προσφυγιά, τις λεηλασίες, τις σφαγές και τις θυσίες των Ελλήνων, που αγωνίστηκαν υπέρ πίστεως και πατρίδος, σε μία άνιση και άδικη μάχη απέναντι στην τουρκική βαρβαρότητα.

Συγχρόνως είναι ημέρα απόδοσης τιμής στους πρόσφυγες μας, οι οποίοι κυνηγημένοι και κατατρεγμένοι,  πήραν τα λιγοστά τους υπάρχοντα και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα για μια καινούρια αρχή.

Οι πρόσφυγες, παρά τα όσα δραματικά βίωσαν, επέδειξαν περίσσια ψυχική δύναμη και κατάφεραν να μεγαλουργήσουν στην καινούργια τους πατρίδα, την Ελλάδα, αφήνοντας το θετικό αποτύπωμά τους στις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες, την επιχειρηματικότητα, και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.

Η Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικρασίας αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο και απόλυτα τεκμηριωμένο γεγονός. Όπως είχε πει ο Εθνικός μας Ποιητής Διονύσιος Σολωμός «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ότι είναι αληθές». Είναι λοιπόν σημαντικό 100 χρόνια από τη μεγάλη καταστροφή και τον ξεριζωμό, να κατανοήσουμε κάποια στιγμή τι ακριβώς συνέβη το 1922. Να δούμε κατάματα την αλήθεια αλλά και να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος, ώστε ο ελληνισμός να μην ξαναζήσει ποτέ ξανά αντίστοιχη τραγωδία. 

Η τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής είχε πολύ ακριβό τίμημα. Στοίχισε στο ελληνικό έθνος 25 χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες. Επίσης πάνω από 1, 5 εκατομμύριο Έλληνες αναγκάστηκαν βίαια να εγκαταλείψουν τις εστίες των προγόνων τους και να έρθουν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600 χιλιάδες νεκρούς.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με το υπόμνημά του στη συνδιάσκεψη ειρήνης των Παρισίων, στη Μικρά Ασία ζούσαν 1.694.000 Έλληνες. Στην θράκη και την περιοχή της Κωνσταντινούπολης 731.000. Στην περιοχή της Τραπεζούντας 350.000 και στα Άδανα 70.000. Δηλαδή, σύνολο 2.845.000 Έλληνες, που αποτελούσαν το 20% της περιοχής, που κυριαρχούσαν οικονομικά και που είχαν ακόμη καταφέρει να διατηρήσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά, παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν μειονότητα μέσα σε εχθρικό περιβάλλον.

Τον Σεπτέμβριο του 1922 ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ εκμεταλλεύτηκε την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων και μπήκε στη Σμύρνη. Την πόλη εκείνη την εποχή κατοικούσαν κυρίως Έλληνες, λιγότεροι Αρμένιοι και ακόμη λιγότεροι Τούρκοι. Παρά την παρουσία 27 συμμαχικών πολεμικών πλοίων στο λιμάνι της Σμύρνης, οι Τούρκοι επιδόθηκαν σε ένα όργιο φρίκης από λεηλασίες, σφαγές και βιασμούς, φτάνοντας τελικά στο σημείο να κάψουν όλη την πόλη, με εξαίρεση την Τούρκικη συνοικία, η οποία έμεινε σχεδόν ανέπαφη.   

Δυστυχώς οι Μεγάλες Δυνάμεις, αν και παρούσες, δεν θέλησαν να επέμβουν,  επιτρέποντας ουσιαστικά τη γενοκτονία, η οποία ολοκληρώθηκε μέσα σε πολύ σύντομο χρόνο.

Αυτή η είναι η ιστορία, η οποία δεν παραγράφεται και δεν παραχαράσσεται.

Οι συνέπειες είναι καταγεγραμμένες και αδιαμφισβήτητες και τα στοιχεία αμείλικτα:

- Υπήρξε, μεταξύ άλλων, μαρτυρικός θάνατος 5 μητροπολιτών, 347 κληρικών και 120 χιλιάδων αμάχων από τον ορθόδοξο Χριστιανικό πληθυσμό.

- Ακόμη πυρπολήθηκαν 55.000 ελληνικά σπίτια της Σμύρνης, 5.000 ελληνικά καταστήματα και 43 ορθόδοξοι ναοί.

Ας είναι αιωνία η μνήμη όλων των θυμάτων. Ας είναι επίσης αιωνία η μνήμη των προσφύγων που ήρθαν στην πατρίδα μας και έφυγαν με το παράπονο, με την ψυχή και τα μάτια τους στραμμένα στις αλησμόνητες πατρίδες, με την ελπίδα ότι θα καταφέρουν να επιστρέψουν και πάλι στα σπίτια τους. 

Αγαπητές Φίλες και Φιλοι,

Πολλοί από τους συμπατριώτες μας που εγκατέλειψαν τη Μικρασία, ήρθαν πριν από πάρα πολλά χρόνια και στην περιοχή μας. Όπως έχω επαναλάβει το Κρυονέρι, ο Άγιος Στέφανος, η Δροσιά και άλλες περιοχές, όχι μόνο υποδέχθηκαν τους πρόσφυγες, αλλά ουσιαστικά  χτίστηκαν και διαμορφώθηκαν από αυτούς. Και βέβαια οι άξιοι αυτοί άνθρωποι μεταλαμπάδευσαν  τον πολιτισμό, τις παραδόσεις αλλά και τη δημιουργικότητά τους.

Επιτρέψτε μου λόγω της ημέρας να πω μερικά λόγια ειδικά για  την περίπτωση του Κρυονερίου.

Να θυμίσω ότι η ιστορία του σύγχρονου οικισμού του Κρυονερίου ξεκινάει το 1923, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν οι εκδιωχθέντες Μικρασιάτες από την Ιωνία της Μικράς Ασίας έγιναν δικαιούχοι 48 κλήρων του νεοσύστατου οικισμού «Μπάφι» της τότε Κοινότητας Αχαρνών. Μπάφι ονομαζόταν εκείνη την εποχή το Κρυονέρι, έως το 1952, οπότε και μετονομάστηκε σε Κοινότητα Κρυονερίου. Οι πρώτοι κάτοικοι, πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας, άρχισαν να έρχονται στο Μπάφι κυρίως από το 1928 και μετά.

Το Κρυονέρι είναι λοιπόν αμιγώς προσφυγικός οικισμός που διαμορφώθηκε μετά το 1928 σε ένα τμήμα 4.000 στρεμμάτων του κτήματος Τατοΐου. Ο οικισμός αναπτύχθηκε σε αγροικίες και χωράφια που αποτελούσαν τμήμα του πρώην βασιλικού κτήματος και διατέθηκαν σε 48 οικογένειες κληρούχων προσφύγων από τη Μικρά Ασία.

Το κράτος, αφού απαλλοτρίωσε την έκταση από τα βασιλικά κτήματα, την παραχώρησε στους πρόσφυγες για να εγκατασταθούν. Για την ιστορία να πω ότι ο πρώτος χώρος που παραχωρήθηκε ήταν κάτω από τη γραμμή του τρένου. Ωστόσο ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο τότε υπουργός εσωτερικών της Κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου, με νεότερη απόφασή του επισημοποίησε και οριστικοποίησε τη σημερινή κατάσταση.

Οι εκδιωχθέντες Μικρασιάτες από την Ιωνία της Μικράς Ασίας, κάτοικοι από τα προάστια της Σμύρνης, από το Κορδελιό, τον Μπουρνόβα, τον Κουκλουτζά, το Σεβντίκιοϊ , το Αϊβαλί, τα Βουρλά , και το Αϊδίνι, έφτασαν ως εδώ, κι άρχισαν να στήνουν τα πρώτα αντίσκηνα, βγάζοντας τα σχίνα και τα πουρνάρια με τα χέρια τους. Αγωνίστηκαν σκληρά κι έχτισαν μια νέα πόλη, μια νέα ζωή.

Με πολύ κόπο ξεχέρσωσαν την περιοχή. Έκοψαν δέντρα, άνοιξαν μονοπάτια, καλλιέργησαν τη γη και έφτιαξαν έτσι τα πρώτα σπίτια. Παίρνοντας από τη γη χώμα, νερό και άχυρο, έκαναν πλίνθους σε καλούπια, που τους στέγνωναν στον ήλιο και έχτιζαν όλοι μαζί, πότε το σπίτι μια οικογένειας και πότε της άλλης.

Στο έμβλημα της πρώην Κοινότητας Κρυονερίου διακρίνεται το κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού που συμβολίζει την Ιωνία της Μικράς Ασίας, ως ένδειξη τιμής στους Μικρασιάτες πρόσφυγες που δημιούργησαν τον οικισμό.

Τον Οκτώβριο του 2010 ως τότε Κοινοτάρχης Κρυονερίου και μετά από Λαογραφική έρευνα των μελών του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Κρυονερίου, μετά από συνεντεύξεις Μικρασιατών προσφύγων, κατοίκων του Κρυονερίου, και συλλογή αντικειμένων που έφεραν μαζί τους οι Μικρασιάτες, φτιάξαμε και αναπαραστήσαμε το σπιτικό των προσφύγων, ενώ εγκαινιάσαμε το «Προσφυγικό Σπίτι στο Μπάφι» που στεγάζεται έως και σήμερα στο Πολιτιστικό Κέντρο Κρυονερίου.

Να πω επίσης ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο 2022 συνδιοργανώσαμε μαζί με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών Κρυονερίου και εντάξαμε στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων του Δήμου Διονύσου για τα 100 χρόνια από την καταστροφή της Μικράς Ασίας, την επετειακή θεατρική παράσταση «Σμύρνη, ο χαμένος παράδεισος..., 100 χρόνια από τον ξεριζωμό, 1922-2022» και την προσφέραμε σε κάθε κάτοικο και επισκέπτη του Δήμου μας.

Κλείνοντας την παρένθεση, θα υπογραμμίσω ότι είμαστε πολύ τυχεροί αλλά παράλληλα και ευγνώμονες για όλα όσα προσέφεραν οι πρόσφυγες στον τόπο μας. Όχι μόνο στο Κρυονέρι αλλά τις άλλες περιοχές. Και σίγουρα τους οφείλουμε πάρα πολλά.

Θα πρέπει επίσης να έχουμε πάντα στο νου μας ότι η γνώση της ιστορίας μας αλλά και η τήρηση των εθίμων και των παραδόσεών μας, είναι το θεμέλιο της συλλογικής μας ύπαρξης.

Με τη δύναμη που μας δίνει η γνώση της ιστορίας μας, θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε να δημιουργηθούν και πάλι οι συνθήκες για την επανάληψη αντίστοιχων γενοκτονιών, θηριωδιών, και καταστροφών.

Στη σημερινή συγκυρία προέχει επίσης να είμαστε ενωμένοι με εθνική ομοψυχία και χαλύβδινη θέληση. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε, εάν παραστεί ανάγκη, οποιαδήποτε τουρκική ή άλλη απειλή και να αποφύγουμε αντίστοιχη τραγωδία σαν αυτή που συνέβη το 1922.

Και βέβαια να συνεχίσουμε να κρατάμε ζωντανά και επίκαιρα τα διδάγματα των προγόνων μας, μεταλαμπαδεύοντας την ιστορία και την παράδοσή μας στις επόμενες γενιές, οι οποίες είναι η ελπίδα μας για ένα καλύτερο μέλλον.

Σας ευχαριστώ πολύ!»